Η χαμένη ταυτότητα του Πανεπιστημίου - ερμηνείες

 O Ηομο Sapiens στο άρθρο "Η χαμένη ταυτότητα του Πανεπιστημίου" αναδεικνύει πολλές αλήθειες για την "μονο κατ'όνομα ακαδημαική κοινότητα". Προσωπικά είχα την τύχη να γνωρίσω λαμπρούς ανθρώπους μέσα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπάρχουν ακόμα επιστήμονες που με την προσωπική τους στάση διδάσκουν ήθος και ανθρωπιά και αυτό πρέπει να σημειωθεί. Οι προτεραιότητες όμως της ακαδημαϊκής κοινότητας είναι εκείνες που άλλαξαν με τα χρόνια και υποβάθμισαν την πνευματικότητα του θεσμού και την αποχή των ακαδημαϊκών από τον κοινωνικό τους ρόλο.

Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πολύ πρόσφατα ένας αγαπημένος καθηγητής στην Ιατρ. Αθήνας συγκρίνοντας το παρελθόν με το σήμερα σχολίασε ότι η έλλειψη προσωπικοτήτων με θάρρος και ανδρεία να πουν τα πράγματα με το όνομά τους μέσα στο Πανεπιστήμιο είναι η ρίζα του προβλήματος. Και αν το σκεφτούμε δεν έχει άδικο. Αν μιλήσεις με ακαδημαϊκούς θα διαπιστώσεις ότι το 90% παραδέχονται τα πραγματικά προβλήματα. Στην πράξη όμως στην πλειοψηφία τους ΔΕΝ ΚΑΝΟΥΝ ΤΙΠΟΤΑ για να αλλάξουν κάτι και στις κρίσιμες ώρες ΣΙΩΠΟΥΝ. Οι ακαδημαϊκοί γενικά συμπεριφέρονται ως θεατές των εξελίξεων. Αυτό αφορά και τους δημιουργικούς καθηγητές που κατά τα άλλα κάνουν σωστά τη δουλειά τους.

Υπάρχει και μια δεύτερη ερμηνεία. Μέχρι και 40 χρόνια πριν η γλώσσα, η ιστορία και οι επιστήμες φιλοσοφίας κυριαρχούσαν στο πανεπιστήμιο διότι οι επιστήμες των θετικών επιστημών ήταν σε βρεφικό στάδιο. Την εποχή εκείνη, σε κάθε εκδήλωση, σε κάθε δράση έπρεπε οι πανεπιστημιακοί να πάρουν θέση για κοινωνικά, ιστορικά, γλωσσικά ή φιλοσοφικά ζητήματα ανεξάρτητα από τον τομέα στον οποίον υπηρετούσαν οι ίδιοι την επιστήμη.

Η "μόδα" άλλαξε τα τελευταία χρόνια όπου επήλθε έκρηξη στις θετικές επιστήμες και στην τεχνολογική πρόοδο με τέτοιο τρόπο ώστε ο υλισμός κέρδισε το έδαφος έναντι του πνεύματος. Σήμερα κάθε διάλεξη και κάθε δράση πρέπει να έχει σημείο αναφοράς κάποια θετική επιστήμη και η αποδεικτική ισχύς των διαλόγων στηρίζεται σε μετρήσιμα δεδομένα.

Σκέφτεται ένας καθηγητής μοριακής βιολογίας "Τι δουλειά έχω εγώ να βγω και να μιλήσω για το άσυλο και την ιστορία του; Ας μιλήσει κάποιος που έχει μελετήσει σε βάθος τα συγκεκριμένα δεδομένα". Ομοίως σκέφτεται και ο καθηγητής βιοχημείας, ο καθηγητής τεχνικών εφαρμογών κλπ.

Ο κατακερματισμός των επιστημών σε κλάδους και παρακλάδια είναι τραγικός. Καθιστά αδύνατον για κάποιον να δει έξω από τον μικρόκοσμό του. Εξ' ορισμού αναπτύσσεται μονόπλυρα η προσωπικότητα του ανθρώπυ.

Όποιος επιθυμεί να κοιτάξει το δάσος λίγο πιο ψηλά και να καταλήξει σε προεκτάσεις ή φιλοσοφικά συμπεράσματα γνωρίζει ότι μια τέτοια εργασία δεν πρόκειται να αναγνωριστεί ούτε να δημοσιευτεί. ΌΛΑ τα έγκυρα επιστημονικά περιοδικά υπερ-εξειδικεύουν και δεν αναγνωρίζουν την πνευματική εργασία. Δηλαδή η "φιλοσοφική" προσέγγιση είναι χάσιμο χρόνου και ενώ θα έπρεπε να είναι εφόδιο για τον ακαδημαϊκό. Στην ανώτερη βαθμίδα θα αναδειχθεί ο επόμενος ερευνητής με τις περισσότερες εξειδικευμένες δημοσιεύσεις.

Με τον τρόπο αυτό το πανεπιστήμιο σταμάτησε να γεννά στοχαστές και φιλόσοφους. Σταμάτησε να γεννά ιδέες και κατέληξε πνευματικά νεκρό.

Παναγιώτης Πετεινάτος


update 13|01|09
Ενσωματώνω μια ενδιαφέρουσα προσθήκη - σχόλιο από τον  Χρήστο Χ.

Ένας καλός ηθοποιός μπορεί να συγκλονίζει το κοινό με τις ερμηνείες του, όταν υποστηρίζεται απο το κατάλληλο σενάριο και την εμπνευσμένη σκηνοθεσία. Πίσω απο τους μεγάλους πολιτικούς άνδρες πάντα υπήρχαν και έπαιζαν σημαντικό ρόλο σπουδαίοι διανοούμενοι, που τους καθοδηγούσαν και αποτελούσαν τους φιλοσοφικούς πυλώνες των κοινωνικών ρευμάτω, πάνω στα οποία κάλπαζαν οι πολιτικοί. Η σημερινή κρίση που ζούμε είναι κρίση της διανόησης μάλλον, παρά της πολιτικής. Υπάρχει έλλειμμα στη λειτουργία των διανοούμενων, που μεταφέρεται και στην πολιτική. Την καθοδήγηση των πρωταγωνιστών της πολιτικής ζωής δυστυχώς ανέλαβαν , εδώ και πολλά χρόνια, τα «golden boys» και οι τραπεζίτες. - Χρήστος Χ.