Στο άρθρο Η Δημοκρατία πέρα απ' τον τόπο και το χρόνο= ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ η Αθηνά γράφει χαρακτηριστικά για το διαδίκτυο ότι «μπορεί να επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις, να φέρει τους πολίτες "πρόσωπο με πρόσωπο" με τους φορείς άσκησης της Εξουσίας. Στη χώρα μας, την Ελλάδα, γεννήθηκε η Δημοκρατία. Τι θα λέγατε να γεννηθεί από εδώ και η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ?»
Μετά από πολλές θεωρητικές συζητήσεις αλλά και έμπρακτη συμμετοχή σε πειραματικές πρωτοβουλίες συμμετοχικής δημοκρατίας κατέληξα σε ορισμένα βασικά συμπεράσματα:
1) Το e-Democracy όταν εφαρμοστεί με ιδανικό τρόπο θα αφορά την συνύπαρξη όλων (πολιτικών και πολιτών) σε ένα ή πολλά διαδικτυακά καφενεία (πχ φόρουμ) με σκοπό τον διάλογο (ερωτήσεις που συνοδεύονται από απαντήσεις) και όχι τον μονόλογο (μόνο ερωτήσεις ή μόνο ανακοινώσεις). Με ανοιχτές διαδικασίες μπορεί να εξασφαλιστεί η λογοδοσία των αιρετών αρχόντων (που θα υποχρεώνονται να απαντήσουν στους πολίτες) οι οποίοι θα παίζουν ρόλο διαχειριστικό απολογούμενοι καθημερινά στους πολίτες που συμμετέχουν (Συμμετοχική Δημοκρατία).
2) Κίνδυνοι- κίνδυνοι - κίνδυνοι. Τόσα χρόνια στη διαδικτυακή κοινότητα ακόμα μιλούμε για τους κινδύνους χωρίς να επεξεργαζόμαστε τις λύσεις που υπάρχουν και είναι μπροστά μας. Κατ’ αρχήν η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν είναι ηλεκτρονική δημοκρατία. Ούτε προσθέτει τίποτα ουσιαστικό στην ποιότητα της δημοκρατίας. Ίσως μειώνει την γραφειοκρατία και το συνολικό κόστος αλλά κατά την γνώμη μου ενισχύει την κινδυνολογία και αν πάει κάτι στραβά στην ψηφοφορία κινδυνεύει να χαθεί εντελώς η αξιοπιστία των νέων τεχνολογιών. Ο κόσμος δεν έχει ψύχραιμα αντανακλαστικά και με το πρώτο «hacking» στους ψήφους θα μιλούν όλοι για τα «μηχανήματα του διαόλου». Για αρχή δεν χρειαζόμαστε το διαδίκτυο για να ψηφίζουμε, αυτό ας το κάνουμε με χαρτάκια στις κάλπες. Είναι ένας σίγουρος τρόπος να προστατεύσουμε την ουσία της ηλεκτρονικής δημοκρατίας που αφορά τον δημόσιο λόγο και αντίλογο, χωρίς απαραίτητα ψηφοφορίες.
3) Τόσος κόσμος πως θα συμμετάσχει διαδικτυακά; Ο πολύς κόσμος έτσι και αλλιώς απέχει από τα κοινά. Σε όσες πρωτοβουλίες έχω συμμετάσχει διαδικτυακά τον τελευταίο καιρό έχω πεισθεί ότι ο πολύς κόσμος δεν ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στα κοινά. Ωστόσο πρέπει να δοθεί διέξοδος σε μια μεγάλη μάζα ενεργών πολιτών που έχουν γνώμη και άποψη αλλά δεν έχουν πρόσβαση σε κανένα κέντρο αποφάσεων και αυτό είναι το πρόβλημα. Μιλάω για το άτομο με το «ανήσυχο πνεύμα» που συναντούμε στην οικογένεια, στην δουλειά κλπ. που δεν αφιέρωσε όλη την ζωή του να αφισοκολλά για λογαριασμό κάποιου κόμματος και θα ενδιαφέρονταν να συμμετάσχει θεσμικά μέσω διαδικτύου.
4) Πως θα οργανωθούν οι ενεργοί πολίτες (τα ανήσυχα πνεύματα);
Τα παρακάτω που γράφω, για κάποιον που τα διαβάζει πρώτη φορά ίσως ακουστούν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Τα καταγράφω ως προσωπικά συμπεράσματα από την συμμετοχή μου σε ένα πείραμα συμμετοχικής δημοκρατίας από φίλους και μέλη της βάσης του ΠΑΣΟΚ (e-pasok.forumotion.com). Η αρχική ιδέα, είναι η θεσμική κατοχύρωση ενός φόρουμ συμμετοχικής δημοκρατίας στο ΠΑΣΟΚ (βλέπε λίνκ και εικόνες εδώ) με την ελπίδα ότι αν ο Γ. Παπανδρέου πάρει μια τέτοια πρωτοβουλία σε ένα κόμμα εξουσίας η ιδέα θα εξαπλωθεί και στα υπόλοιπα κόμματα.
Ωστόσο, ερμηνεύοντας τα προβλήματα που προέκυψαν μέχρι σήμερα αλλά και από όσα ειπώθηκαν στο φόρουμ θα μπορούσε να προκύψει ως πρόταση ένα διαφορετικό μοντέλο συμμετοχής των πολιτών στα κοινά. Συμμετοχή μέσα από πολλούς μικρότερους πυρήνες με υβριδικό τρόπο, εντός και εκτός διαδικτύου παράλληλα.
Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Εξ’ όσων γνωρίζω το σύνταγμα αναγνωρίζει μόνο στα πολιτικά κόμματα την αποστολή της ενεργοποίησης του πολίτη στο πολιτικό γίγνεσθαι. Οι πολίτες σχηματίζουν αυθόρμητα «ομάδες πίεσης» αλλά μέχρι σήμερα λειτουργούν αντιπολιτευτικά προς τα κέντρα εξουσίας και όχι «εκ των έσω» με θεσμικές διαδικασίες. Ως πρώτο βήμα δηλαδή αυτό που χρειαζόμαστε είναι να θεσμοθετηθεί η έννοια της αυτό-οργάνωσης των πολιτών και ο τρόπος συμμετοχής τους στα κέντρα αποφάσεων.
Μια αυτο-οργάνωση είναι μια ομάδα (πχ άνω των 20 ατόμων) σε μια γειτονιά, μια ομάδα επιστημόνων, μια ομάδα φίλων κλπ με την δυνατότητα θεσμικής εκπροσώπησης όπως ακριβώς και η Τοπική Οργάνωση ενός κόμματος. Έτσι θα μπουν κάποιοι κανόνες στον δημόσιο διάλογο με την κοινωνία. Αυτές οι αυτό-οργανώσεις, θεσμικά αναγνωρισμένες, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πυρήνες για υπερκομματική - οριζόντια συνεννόηση και προώθηση κοινών αιτημάτων. Από αυτές τις ομάδες πολιτών, κάποιες «πρότυπες» αυτό-οργανώσεις μπορούν να επιλέξουν το διαδίκτυο ως τον φυσικό χώρο «συνέλευσης» με την δυνατότητα καθημερινής συμμετοχής των μελών (πχ μέσα από ένα φόρουμ) και λήψης αποφάσεων διαδικτυακά.
Όλα τα παραπάνω ίσως ακούγονται μακρινό όνειρο. Στην πράξη όμως κανείς δεν πρόκειται να μας χαρίσει τίποτα αν δεν συννενοηθούμε μεταξύ μας. Για την υλοποίηση της διαδικτυακής δημοκρατίας χρειαζόμαστε την αυτο-οργάνωση ως υβριδικό θεσμό μεταξύ υπαρκτού κοινωνικού δικτύου (social network) και διαδικτυακής συμμετοχής (web social network) αλλιώς η ηλεκτρονική δημοκρατία γίνεται ανεξέλεγκτη και επικίνδυνη. Επίσης με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζονται ζητήματα ασφάλειας προσωπικών δεδομένων αφού ο ενεργός πολίτης παρέχει τα αναλυτικά στοιχεία του μόνο στην ομάδα ατόμων που εμπιστεύεται και οι υπόλοιποι διαδικτυακοί αναγνώστες αλλά και η κεντρική εξουσία αποκτούν πρόσβαση σε ελάχιστα προσωπικά δεδομένα.
Παναγιώτης Πετεινάτος
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου